Page 44 - TÜREB Dergi 17. Sayı

TUREB Tedarik & Bakım

Serbest
Boşta dönme Rüzgar Yükünde Dönme

Emergency

Şekil 3. Türkiye’de bir türbinden alınan örnek yapısal titreşim ölümleri Türkiye’deki türbinlerde en sık rastlanan yapısal
(Resim kaynağı: Senso Mühendislik-Türkiye)
problemler temeller veya temel-kule birleşimleri ile
3. Sık Rastlanan Yapısal Problemler ve ilgilidir. Temellerde betonarme inşaatı, donatı yerleşim
Çözümleri ve düzeni, donatı payları, beton kürü gibi konular ön
plana çıkarken, temel-kule birleşimi problemlerinde
Rijit bir temelden, narin bir kuleden ve en tepede ise genel olarak temel ile kulenin zamanla birbirinden
yığılı bir kütleden oluşan rüzgâr türbini yapısal ayrılması gibi bir problem öne çıkmaktadır. Bu
sistemi basit olmanın yanında, yük dağılımında probleme ait türbin yapısal davranış diyagramının,
da alternatifi olmayan bir taşıyıcı sisteme sahiptir. ideal yani ilk inşa edildiği problemsiz anındaki türbin
Yapısal tasarımın en önemli unsurlarından biri de davranış diyagramı ile karşılaştırılması Şekil 1’de
yeniden dağılım denilen parametredir. Bir yapıda gösterilmiştir.
yeniden dağılım; yapının herhangi bir bileşeninde
meydana gelebilecek bir zayıflıkta, diğer bileşenlerin Temeldeki problemler genelde temel betonarme
bu zayıflık nedeni ile taşınamayan yükleri taşımaya tasarım ve işçiliğinden kaynaklanmaktadır. Özellikle
başlamasıdır. Örneğin, betonarme bir binada çoğu Türkiye’de mesafe ve erişilebilirlik problemlerinden
zaman bir kolonun veya kirşin kaldırılması, yapıda dolayı yeterli kontrolün yapılamadığı hızlı imalat
toptan göçmeye sebebiyet vermez. Ancak benzer süreçlerinde, daha sonra üzeri örtülen ve görülmesi
bir durumda rüzgâr türbinlerinde davranış çok de mümkün olmayan temel problemleri oldukça
daha farklı olur; zira türbin sistemlerinde yapısal yaygındır. Teşhisi halinde bu problemler çoğu zaman
yüklerin yeniden dağılımı söz konusu değildir. Bu karbon veya cam elyafı tabanlı ve donatı vazifesi
yüzden, türbin dinamik yüklerinin tam anlamı ile görecek elemanlar eklenmesi, enjeksiyon yapılması,
temele aktarılması gerekir. Bu noktadaki en küçük katmanların birbirine entegrasyonu veya beton tamiri
bir zayıflık, tüm sistemin yapısal anlamda problemli gibi operasyonlarla çözülebilir, bazen de çözüm çok
hale gelmesine sebep olur. zor veya imkansız olabilir.

Farklı yıllarda uygulanmış, farklı üretici firmaların Kule-temel birleşim problemleri ise, kulenin temele
değişik kule-temel birleşim çözümleri bulunmaktadır. bağlantı noktasındaki eğilme rijitliğini azaltmakta, bu
Dolayısı ile bu kısımda çıkacak problemlerin tek bir birleşim noktasında tam rijit bağlantı yerine özellikleri
çözümü yoktur. Stabilite veya dayanım problemi ölçme yapmadan bilinemeyen teorik bir dönme redörü
olan, çeşitli yapısal anomaliler sergileyen veya (teorik dönel bir yay) oluşturmaktadır. Bu durum ise ya
yapısal problemi olduğundan şüphe duyulan türbinin yüksek hızda sağlıklı dönmesini engelleyecek
türbin yapılarında izlenmesi gereken yol, aynen aşırı titreşimlere sebep olmakta, ya temelde kalkma
hastalık-doktor-hastane ilişkisinde olduğu gibi, ve kablo kopmalarına sebebiyet vermekte veya türbin
yapısal ölçümler içeren çeşitli testlerin yapılmasıdır. tepesinde aşırı salınımlara sebep olarak yorulma
Karmaşık dinamik davranış ancak bundan sonra hesaplarında öngörülen titreşim gerilim bandının dışında
açıklığa kavuşturulabilir. bir yapısal titreşime sebep olmaktadır. Bu tip kule-temel

42